6) Yüzey Soğutmalı Kristalizasyon
Modern proseslerde genellikle sürekli çalışan yüzey soğutmalı kristalizasyon tercih edilmemektedir. Çünkü ısı değiştiricinin yüzeylerinde aşırı doygunluk (super saturation) meydana gelmektedir. Isı değiştirici yüzeyinde biriken kabuklanma, ürün miktarını orantılı olarak azaltır.
Yüzey soğutmalı kristalizasyon kesikli proseslerde tercih edilebilir. Böyle proseslerde aşırı doygunluktan dolayı ısı değiştirici yüzeyinde biriken kabuklanmalar her parti başlangıcında kendiliğinden çözülür.
Şek. 1. Çok Kademeli
Evaporasyon Sistemi
Şek. 2. Mekanik Buhar Sıkıştırma (MVR)
Şek. 3. Termal Buhar Sıkıştırma (TVR)
3) Termal Buhar Sıkıştırma (TVR)
Evaporatörde elde edilen buharın sıcaklığı ve basıncı buhar ejektörü kullanılarak artırılır ve evaporatöre bağlı eşanjörde tekrar kullanılır. TVR sisteminde birinci kademeden elde edilen buharın yaklaşık % 50 ‘si kullanılabilir. Kalan %50’si ikinci kademe evaporatörün/kondenserin eşanjörüne beslenir. Sisteme buhar ejektörü eklenerek kademe sayısı arttırılabilir. Sisteme buhar ejektörü ve ek kademeler eklenerek enerji tasarrufu sağlanmış olur. TVR sisteminin avantajları aşağıdaki gibidir;
- Yatırım maliyetleri düşüktür
- İşletilmesi kolaydır
- Hareketli parça yoktur, bu yüzden bakım maliyetine ihtiyaç duyulmamaktadır.
2) Mekanik Buhar Sıkıştırma (MVR)
Sistemin kurulacağı bölgede elektrik tüketim ücretleri ucuz olduğu durumlarda MVR sisteminin kullanımı tavsiye edilmektedir. Evaporatörde elde edilen buhar radyal turbo kompressör ya da seri bağlı endüstriyel fan kullanılarak sıkıştırılıp basıncı ve sıcaklığı arttırılarak tekrar kullanılır. MVR sisteminin avantajları şu şekildedir;
- Sistemden çıkan buhar sıkıştırılıp tekrar kullanıldığı için sistemde taze buhara gerek kalmaz. Sadece devreye alma aşamasında çok az bir miktar kullanılır.
- Soğutma suyuna ihtiyaç duyulmaz
- Kompakt tasarımı sayesinde düşük konstrüksiyon maliyeti
- Devreye alınması ve işletilmesi kolay bir sistemdir
1) Çok Kademeli Evaporasyon / Kristalizasyon
Düşük maliyetli ve düşük basınçlı buhar varsa bu sistemin kullanılması önerilir. Bu sistem kristal elde etmek ya da sıvıyı konsantre hale getirmek için kullanılan klasik bir yöntemdir. Bir kademeden çıkan buhar diğer bir kademenin ısıtıcı gövdesine aktarılarak enerji tasarrufu sağlanmış olur. Pratikte 6 kademeye kadar evaporasyon sistemi kullanılmaktadır. Kademe sayısı arttırıldıkça ihtiyaç duyulan taze buhar miktarı azalmaktadır. Öte yandan yatırım maliyeti artmaktadır. Optimum tasarım üretim maliyeti ve yatırım maliyeti arasındaki ilişkiye bağlıdır. Ayrıca, besleme çözeltisine sisteme beslemeden önce ön ısıtma işlemi uygulanması evaporatörlerdeki buhar tüketim miktarını azaltır.